Προκειμένου να έχουν αρκετό πόσιμο νερό σε περιόδους ξηρασίας, οι Μάγιας έχτιζαν πριν από 1.700 χρόνια φράγματα και δεξαμενές. Ακόμη και συστήματα φιλτραρίσματος του νερού αποκάλυψαν οι αρχαιολόγοι σε ανασκαφές στην πόλη Τικάλ. Οι ερευνητές μιλούν με ενθουσιασμό για τη μεγαλύτερη υδραυλική εγκατάσταση της εποχής των Μάγιας.

Με απλά μέσα, οι Μάγιας είχαν κατασκευάσει ένα πολύ αποτελεσματικό σύστημα φιλτραρίσματος και αποθήκευσης νερού. Κατά τις ανασκαφές στην πόλη Τικάλ της Γουατεμάλα, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως πολλές δεξαμενές, αυλάκια και ένα σταθμό διοχέτευσης του νερού. Έτσι, το πολύτιμο ύδωρ διανεμόταν στα φρέατα και μπορούσε να αντληθεί από εκεί.

Στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences μια ομάδα αρχαιολόγων από τη Γουατεμάλα και τις ΗΠΑ ανακοινώνει επίσης την ανακάλυψη ενός πολυεπίπεδου φράγματος με υδατοφράκτες. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη γνωστή υδραυλική εγκατάσταση της επικράτειας των Μάγιας. Σε όλη τη Μεσομερική (στους πολιτισμούς δηλαδή που αναπτύχθηκαν στην περιοχή όπου βρίσκονται σήμερα το Μεξικό, το Μπελίσε, η Γουατεμάλα, το Ελ Σαλβαδόρ και το δυτικό τμήμα της Ονδούρας) μόνο το φράγμα Purrón στην Τεχουακάν είναι μεγαλύτερο.

«Το υδραυλικό σύστημα των Μάγιας ήταν τόσο ευφυώς κατασκευασμένο ώστε κάλυπτε επί περισσότερα από χίλια χρόνια τις ανάγκες του αυξανόμενου πληθυσμού της περιοχής» γράφουν ο Vernon Scarborough από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι και οι συνάδελφοί του. Σε αυτό το τμήμα της Κεντρικής Αμερικής έβρεχε μόνο σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους, ενώ το νερό απορροφούνταν πολύ γρήγορα στο πορώδες, βραχώδες ασβεστολιθικό υπέδαφος. Μόνο το έξυπνα σχεδιασμένο σύστημα δεξαμενών, αγωγών και φραγμάτων επέτρεψε στους Μάγιας να περνάνε όλο το χρόνο με το βρόχινο νερό των περιόδων βροχοπτώσεων. Το 700 μ.Χ. το σύστημα τροφοδοτούσε 80.000 κατοίκους της πόλης και των περιχώρων.

Το μεγάλο φράγμα που ήρθε πρόσφατα στο φως κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια της κλασικής περιόδου των Μάγιας, γύρω στο 250 μ.Χ. Έχει μήκος 80 μ., πλάτος 60 μ. και ύψος 10 μ. «Οι ανασκαφές αποκαλύπτουν ότι ο πυρήνας του αποτελούντα από έναν τοίχο λαξεμένων λίθων» γράφουν οι ερευνητές. Ο τοίχος αυτός ενισχύθηκε στη συνέχεια από ανάχωμα με χώμα και πέτρες και αργότερα στερεώθηκε με ένα στρώμα από λίθους.

Το φράγμα, κατά την άποψη των επιστημόνων, εξυπηρετούσε και το σκοπό της συλλογής του νερού που έρεε από τις πάμπολλες πλακόστρωτες επιφάνειες στο εσωτερικό της πόλης. Αποτελούσε το κάτω άκρο μιας τεράστιας δεξαμενής με χωρητικότητα περίπου 75.000 κυβικών μέτρων νερού. Υδατοφράκτες πλάτους 30 εκ. διαπερνούσαν το φράγμα σε διαφορετικά ύψη. Με αυτό τον τρόπο, ρυθμιζόταν η στάθμη του νερού της δεξαμενής.

Προκειμένου να καθαρίζουν το πόσιμο νερό τους, οι Μάγιας είχαν κατασκευάσει στις εκροές πολλών φρεάτων λεκάνες καθίζησης για τα αιωρούμενα σωματίδια και φίλτρα άμμου. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι οι Μάγιας έβραζαν το νερό για να σκοτώσουν τα μικρόβια, ή ότι το αναμείγνυαν με σιτάλευρο και το άφηναν να ζυμωθεί.

Όπως ανακοινώνουν οι ερευνητές, οι Μάγιας χρησιμοποιούσαν πολύ απλά εργαλεία με τα οποία επενέβαιναν στο περιβάλλον τους ώστε να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς τους. Κατά την κλασική περίοδο των Μάγιας, στη νότια πεδινή περιοχή της Γουατεμάλα ζούσαν περίπου πέντε εκατομμύρια άνθρωποι – πέντε φορές περισσότεροι απ’ ό,τι σήμερα στην ίδια έκταση. Ωστόσο, το σύστημα των Μάγιας συνιστούσε μια ήπια εκμετάλλευση των διαθέσιμων φυσικών πόρων και δεν απειλούσε το περιβάλλον στο βαθμό που σήμερα το απειλεί ο κίνδυνος πυρκαγιών, η κτηνοτροφία και η γεωργία.

Οι επιστήμονες πιστεύουν πως μπορούμε να μάθουμε κάτι από τους μακρινούς μας προγόνους για τη σημερινή αντιμετώπιση του περιβάλλοντος.