Σε όλους είναι γνωστό, ότι ο ελληνικός λαός και κυρίως ο αγροτικός πληθυσμός, έδινε μεγάλη αξία στο ψωμί και το ταύτιζε με την ίδια τη διατροφή. Δουλεύοντας στην ύπαιθρο και κάνοντας «διάλειμμα» το μεσημέρι για φαγητό, έλεγαν, θα φάμε ψωμί αντί του, θα φάμε φαΐ. Τόση σημασία έδιναν σε αυτή την πηγή. Μία πηγή όπου ο άνθρωπος αντλούσε τα κυριότερα θρεπτικά συστατικά. Κυριολεκτικά λοιπόν το λάτρευαν. Γι’ αυτό όταν επρόκειτο να αρχίσει το ζύμωμα του ψωμιού σταύρωναν το ζυμάρι και η κομμένη όψη του έβλεπε το κέντρο του τραπεζιού. Ή αν έπεφτε κάτω κομμάτι ψωμιού το φιλούσαν και το επέστρεφαν στο τραπέζι. Όσο για τα ψίχουλα, ποτέ δεν τίναζαν το βράδυ το τραπεζομάντιλο αλλά τα πετούσαν στον κήπο ή την αυτή, να τα φάνε τα πουλιά, το επόμενο πρωινό. Και βέβαια δεν ξεχνάμε το «αντίδωρο» δηλαδή «αντί δώρου» στη θεία κοινωνία το ψωμί συμβόλιζε και συμβολίζει το σώμα του Χριστού. Έτσι είχαμε τροφή (ψωμί) για την καθημερινότητα, για τις γιορτές αλλά και για την θρησκευτική ζωή.
Η ιστορία του ψωμιού βέβαια αρχίζει χιλιάδες χρόνια πριν. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στην Αίγυπτο το ψωμί χρησιμοποιούνταν για πληρωμή, δηλαδή ως είδος νομίσματος. Μαύρο ψωμί από κριθάρι για τους εργάτες, ψωμί από σιτάλευρο για τους αξιωματούχους. Βλέπετε οι ανισότητες προϋπήρχαν. Η φράση δε, «βγάζω το ψωμί μου» κρατάει από την Αίγυπτο, όπου σε αυτή ήταν οι μεγαλύτεροι σιτοβολώνες από τα Βυζαντινά χρόνια κι ιδιαίτερα τους πρώτους Χριστιανικούς αιώνες, όταν το σιτάρι συγκεντρωνόταν στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας και από εκεί περνούσε στην Κωνσταντινούπολη για να αποθηκευτεί στις αποθήκες του κράτους.
Όταν όμως η Αίγυπτος κατελήφθη από τους Άραβες την θέση της πήρε η Θράκη. Έτσι καταλαβαίνοντας πλέον την αξία του ψωμιού, το κράτος τον 11ο αιώνα δημιούργησε κρατικό μονοπώλιο και ίδρυσε στην Ραιδεστό τον πρώτο εμπορικό σταθμό, εξυπηρετώντας τους εμπόρους της εποχής.
Αλλά και η Αθήνα συνδεόταν με το Βόσπορο τον 4ο αιώνα λόγω του ψωμιού μέσω εμπορικών σχέσεων με πολλαπλά οφέλη για αυτούς. Και οι Έλληνες σκλάβοι ήταν αυτοί που διέδωσαν στην αρχαία Ρώμη την τέχνη του ψωμιού, μετά την πτώση του Περσέα γιο του Φιλίππου του Ε΄.
Ο Ηρόδοτος επίσης αναφέρει ότι το ζύμωμα την εποχή αυτή γίνονταν με τα πόδια, κάτι βέβαια που συνέβαινε έως τις αρχές του αιώνα και στην Ευρώπη συμπεριλαμβανόμενης και της χώρας μας.
Και ενώ το ψωμί στην αρχαία Ελλάδα παρασκευάζονταν και ψήνονταν στα σπίτια, τα πρώτα αρτοποιεία έκαναν την εμφάνισή τους στη Ρώμη (97-177μ.χ.) όπου αυτοκράτορας ήταν ο Τραϊανός. Από τον 2ο αιώνα εμφανίστηκαν αρτοποιεία και στην Ελλάδα. Η ιστορία του ψωμιού λοιπόν είναι τόσο μεγάλη ίσως όσο και η παρουσία του ανθρώπου στη γη.
Παππά Μηλέα Πρόεδρος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Βαρνάβα