Στο πορτρέτο ενός νεαρού Βυζαντινού αγίου, του στρογγυλοπρόσωπου Αγίου Ορέστη που απεικονίζεται σε μια τοιχογραφία με πυκνά σγουρά μαλλιά και θαρρετή στάση, αναγνώρισε το πρόσωπο του Δημήτρη Κωνστάντιου η Αμερικανίδα Ελέν Εβανς. Η έφορος των βυζαντινών συλλογών του Μουσείου Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης ήθελε έτσι να θυμίσει τη θαρρετή στάση του μαχόμενου αυτού αρχαιολόγου να στήσει ένα μουσείο ανοικτό στην πόλη, ελκυστικό στους επισκέπτες, πρόθυμο σε συνεργασίες και ανταλλαγή ιδεών και εκθεμάτων με ξένα ιδρύματα. Έτσι ήταν επί των ημερών του το Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας. Και αυτό φάνηκε στο λόγο όλων των ομιλητών που συμμετείχαν στην ημερίδα «Μουσείο-Μνημείο-Κοινωνία» η οποία οργανώθηκε από την οικογένεια το μεγάλου εκλιπόντα για τη συμπλήρωση ενός χρόνου απουσίας του.
Ο Δημήτρης Κωνστάντιος οραματιζόταν ένα μουσείο απο-ιεροποιημένο και δημοκρατικό. Γνώριζε πως οι αρχαιολόγοι διασώζουν το πολιτιστικό περιβάλλον, αλλά συγχρόνως καταφέρνουν, σε πολλές περιπτώσεις, να αποξενώσουν το μνημείο από την κοινωνία. Εκείνος, όμως, από νεαρός, όταν υπηρετούσε σε περιφερειακές μονάδες του υπουργείου Πολιτισμού, υποστήριζε ότι τα μνημεία δεν υπάρχουν χωρίς την τοπική κοινωνία. Κι έκανε αγώνα για να προσελκύσει το κοινό. Πράγματι, ο Κωνστάντιος αγωνίστηκε να ανοίξει όλες τις συλλογές του μουσείου, που σήμερα όμως υπολειτουργούν ελλείψει προσωπικού.
«Τα μουσεία στην πλειονότητά τους είναι κρατικά στη χώρα μας, γιατί εκθέτουν αντικείμενα ανασκαφών», είπε ο διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Ν. Καλτσάς. «Δυστυχώς ο κόσμος δεν τα επισκέπτεται στο βαθμό που θα έπρεπε γιατί δεν είναι φιλικά στον επισκέπτη. Ο λόγος; Αντανακλούν την εικόνα του υπουργείου Πολιτισμού, μιας δημόσιας υπηρεσίας. Και οι επισκέπτες δεν έχουν κανένα λόγο στον ελεύθερο χρόνο τους να επισκεφθούν ακόμη μία δημόσια υπηρεσία». Σύμφωνα με αυτόν, για τη μικρή επισκεψιμότητα των μουσείων, «πολύ λίγο ευθύνεται η οικονομική κρίση. Κανείς δεν έχει διάθεση να επισκεφθεί μουσεία που υπολειτουργούν, χωρίς σταθερό ωράριο, βρόμικα, παραμελημένα, κρύα το χειμώνα, αφόρητα το καλοκαίρι με φτωχότατα πωλητήρια και ακαλαίσθητες καφετέριες». Απέδωσε την κατάσταση αυτή στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια το υπουργείο Πολιτισμού ίδρυσε πλήθος μουσείων (4-5 σε κάθε νομό) κάνοντας πολιτιστική πολιτική χωρίς να εξετάσει αν έχουν βιωσιμότητα.
Η επιτυχία της ημερίδας έκανε την οικογένεια του Δημήτρη Κωνστάντιου να αποφασίσει την οργάνωσή της ανά τριετία, προκειμένου να κατατίθεται ο προβληματισμός των ειδικών για τη λειτουργία των μουσείων ως χώρων πολιτισμού, παιδείας και ψυχαγωγίας.
Πηγή: Ν. Κοντράρου-Ρασσιά, Ελευθεροτυπία, 14/03/11