«Επιστημονικά όργανα: Εργαλεία έρευνας και εκπαίδευσης»
Τα επιστημονικά όργανα έφτασαν στο Πανεπιστήμιο ακολουθώντας διάφορες διαδρομές (αγορές, δωρεές, πολεμικές αποζημιώσεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου). Πρόκειται για όργανα χημείας, μηχανικής, αστρονομίας, ακουστικής, οπτικής, θερμότητας, ηλεκτρομαγνητισμού.
Αφηγούνται την ιστορία του επιστήμονα που τα φαντάστηκε για να μετρήσει σωστά, να αποδείξει ή να διαψεύσει μια θεωρία, να ξεκλειδώσει τα μυστικά της φύσης, να διδάξει μαθητές και φοιτητές, να εντυπωσιάσει ένα ευρύτερο κοινό.
Την ιστορία του τεχνίτη που μετέτρεψε την αρχική ιδέα σε ύλη, σε όργανα ακριβή, έγκυρα και λειτουργικά. Αυτά τα μικρά γλυπτά, τα μυστηριώδη τεχνουργήματα, χωρίς να ξεφεύγουν από το ανθρώπινο μέτρο, υπηρετούσαν την επιστήμη λίγο πριν αυτή εξελιχθεί σε επιστήμη «μεγάλης κλίμακας» (Big Science) και στόχευαν στην κοινωνική ευημερία.
Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, το Πανεπιστήμιο μεριμνά για τον εμπλουτισμό επιστημονικών συλλογών και την ίδρυση εργαστηρίων και παραρτημάτων.
Σταδιακά αναγνωρίζεται η σημασία της έρευνας για την ανακάλυψη του φυσικού πλούτου του νεοσύστατου κράτους και την ανάπτυξη του. Ωστόσο, ο χαρακτήρας των θετικών επιστημών πρόκειται να αποσαφηνιστεί αργότερα, ύστερα από επίμονες προσπάθειες καθηγητών των θετικών επιστημών.
Το 1887, θεμελιώνεται το Χημείο και οι εργαστηριακές ασκήσεις θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης. Η Φυσικομαθηματική Σχολή ιδρύεται το 1904, μετά την απόσπαση των θετικών επιστημών από τη Φιλοσοφική Σχολή.
Η σπάνια συλλογή των επιστημονικών οργάνων του Μουσείου, χρονολογείται από τα μέσα του 19ου μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα και κυρίως προέρχεται από εργαστήρια του Παλαιού Χημείου του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τα όργανα, κατασκευασμένα από τους σημαντικότερους ευρωπαϊκούς κατασκευαστικούς οίκους, είχαν σχεδιαστεί τόσο για να εκπαιδεύουν όσο και για να γοητεύουν. Σηματοδοτούν την ανάπτυξη στην Ελλάδα μιας κουλτούρας διδασκαλίας και επικοινωνίας της επιστήμης, η οποία μέχρι την εποχή του μεσοπολέμου παρακολουθεί χωρίς υστέρηση τις διεθνείς επιστημονικές εξελίξεις.
Επιστημονική έρευνα-τεκμηρίωση:
Γιώργος Ν. Βλαχάκης, Επίκουρος Καθηγητής, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο