Σεργκέι Π. Κάρποβ, Ιστορία της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, μτφρ.: Ευγενία Κριτσέφσκαγια, Αγγελική Ευσταθίου, επιστ. επιμ.: Μιχαήλ Γκρατσιάνσκι, Στέφανος Κορδώσης, έκδ. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2017, σελ. 641. ISBN 978-960-9538-59-6
«Ο Ελληνισμός του Πόντου υπήρξε ένα πολύ σημαντικό τμήμα του ελληνικού και του παγκόσμιου πολιτισμού. Αναπτύχθηκε στη βορειοανατολική Μικρά Ασία κατά τη διάρκεια πολλών αιώνων και δημιούργησε το αξιοθαύμαστο φαινόμενο της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας. Η Αυτοκρατορία αυτή υπήρξε το τελευταίο βυζαντινό κράτος, το οποίο ήκμασε στο σταυροδρόμι της Δύσης και της Ανατολής. Το παρόν βιβλίο αφιερώνεται σε αυτό το κράτος, που σεβόταν τις αρχαίες παραδόσεις, ήταν φορέας ενός μεγάλου πολιτισμού, αφομοίωνε τα επιτεύγματα άλλων λαών και επιβίωνε χάρη στις προσαρμοστικές του ικανότητες σε ένα μάλλον εχθρικό περιβάλλον. Προτείνοντάς το στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, αποτίω φόρο τιμής στους Πόντιους και σε όλες τις γενεές των ερευνητών του Πόντου. Εντούτοις γνωρίζω ότι πολλά μεγάλα προβλήματα πρέπει ακόμα να επιλυθούν για να επιτευχθεί μια καλύτερη κατανόηση του παρελθόντος της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών, που άφησε τόσο σημαντικά ίχνη στην παγκόσμια ιστορία.
»Στο ελληνικό κείμενο έκανα αρκετές αλλαγές και προσθήκες, λαμβάνοντας υπ’ όψη τα βασικότερα συμπεράσματα της νεώτερης ιστοριογραφίας και τις δικές μου μελέτες μετά το 2007, αφότου κυκλοφόρησε η ρώσικη έκδοση. […]»
(από τον πρόλογο του συγγραφέα )
