Συνεχίστηκε και φέτος η ανασκαφή στη Θηρασία, στη θέση που βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι της Κοίμησης, στο νότιο τμήμα του νησιού απέναντι από το Ασπρονήσι. Φορείς της ανασκαφής, που διενεργήθηκε από τις 3 έως τις 10 Αυγούστου 2016, ήταν το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (Κώστας Σμπόνιας), το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ίρις Τζαχίλη) και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (Μάγια Ευσταθίου). Πολύτιμη ήταν η αρωγή, για το αρχιτεκτονικό τμήμα, της καθηγήτριας Κλαίρης Παλυβού.

Η ανασκαφή αποκαλύπτει έναν πρωτοκυκλαδικό και μεσοκυκλαδικό οικισμό πολύ κοντά στο μοναστήρι, στα νότια και νοτιοανατολικά με μέτωπο προς την καλντέρα ανατολικά και το Ασπρονήσι νότια. Σύμφωνα με τις μελέτες του γεωλόγου-ηφαιστειολόγου Γ. Βουγιουκλάκη, ο οικισμός βρισκόταν σε ένα λόφο, στο υψηλότερο σημείο μιας καλλιεργημένης πεδιάδας που έφτανε ως το Ασπρονήσι. Ένα μέρος του οικισμού έχει διαβρωθεί και παρασυρθεί στον γκρεμό.

Στη φετινή περίοδο έγινε μια τομή (ΑΒ) στο ύψος περίπου της κορυφής του αρχικού λόφου, στο ανώτατο δηλαδή πλάτωμα, και μια δεύτερη τομή (τομή Ο) σε αρκετά χαμηλότερο σημείο, ώστε να φανεί η διαμόρφωση κατά άνδηρα του οικισμένου χώρου, η επικοινωνία μεταξύ τους αλλά και στοιχεία για τη συνολική έκτασή του.

Προέκυψαν στοιχεία για την οικιστική οργάνωση (τρόποι δόμησης, τρόποι έδρασης των τοίχων, στοιχεία για τη στέγαση) και τις επάλληλες φάσεις, πολλές φορές με διαφορετική κατεύθυνση και προσανατολισμό. Μεταξύ των εξεχόντων ευρημάτων είναι ένα μνημειώδες ελλειψοειδές κτήριο.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες της κεραμικής, η ανθρώπινη παρουσία στο χώρο αρχίζει την Υπονεολιθική περίοδο και εκτείνεται σε όλη την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού έως το τέλος της Μεσοκυκλαδικής περιόδου. Η πληρέστερη μελέτη της κεραμικής θα διασαφηνίσει περισσότερο τις φάσεις κατοίκησης. Ήδη όμως εμφανίζεται μεγαλύτερη πυκνότητα μεσοκυκλαδικής κεραμικής προς τα ανώτατα πλατώματα από ό,τι στα χαμηλότερα, όπου η κεραμική είναι αμιγώς πρωτοκυκλαδική.

Όπως και τα προηγούμενα έτη, στις τομές Η και Μ βρέθηκαν πολλά λίθινα εργαλεία και οψιανοί εξαιρετικής κατεργασίας. Σε δύο περιπτώσεις μάλιστα βρέθηκαν και πυρήνες. Στο ανώτατο στρώμα, αμέσως πριν από τη μινωική έκρηξη, εντοπίστηκε πυρά με μεγάλη ποσότητα από κάρβουνα. Μεταξύ των οικοδεδομένων βρέθηκαν πολλά οστά και μεγάλες ποσότητες από πεταλίδες.

Όπως επισημαίνουν οι ανασκαφείς: «Κατά την ανασκαφική περίοδο του 2016 συμπληρώθηκαν οι πληροφορίες των προηγούμενων ετών και προσεγγίζουμε καλύτερα τη λειτουργία των κτηρίων, τις φάσεις κατοίκησης μέσα από την κεραμική, την τυπολογία της και τις κύριες χρήσεις της».