Δύο ιδιαίτερα αρχαία αντικείμενα από τις συλλογές της, που σχετίζονται με τη μέτρηση του χρόνου, παρουσιάζει η ΙΔ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων σε περιοδική έκθεση που διοργανώνει στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λαμίας και η οποία θα διαρκέσει έως τις 10 Νοεμβρίου 2014.

Πρόκειται για έναν αρχαϊκό σκύφο από τις Αλές και ένα ηλιακό ρολόι από τη Στυλίδα, που χρονολογείται στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους.

Ο σκύφος από τις Αλές

Μία από τις πρωιμότερες παραστάσεις των αστερισμών, οι οποίες είναι γνωστές από τον ελλαδικό χώρο, απεικονίζει ένας αποσπασματικά σωζόμενος αρχαϊκός σκύφος (δ’ τέταρτο 7ου αι. π.Χ.) ο οποίος ήρθε στο φως στις Αλές (Άγιος Ιωάννης Θεολόγος) της Ανατολικής Λοκρίδας.

Το αγγείο παρουσιάζει μια ασυνήθιστη ζωφόρο με ζώα, η οποία, σύμφωνα με τη φύση των ειδών που εμφανίζονται, δεν μπορεί να αναγνωσθεί ως σκηνή κυνηγιού ή ως ένα τυπικό θέμα της κορινθιακής αγγειογραφίας. Αντιθέτως, όλα τα αντιπροσωπευόμενα είδη ζώων έχουν παράλληλα σε αστερισμούς οι οποίοι περιγράφονται από τον Όμηρο, τον Ησίοδο και μεταγενέστερους Έλληνες συγγραφείς και είναι δυνατό να αναγνωσθούν μαζί ως περιοδικές (εποχιακές) αναπαραστάσεις του νυκτερινού ουρανού.

Το ηλιακό ρολόι από τη Στυλίδα

Τα ηλιακά ρολόγια είναι το αρχαιότερο είδος ρολογιών. Η λειτουργία τους στηρίζεται στη μετατόπιση της σκιάς ενός αντικειμένου στη διάρκεια της ημέρας, καθώς η θέση του ήλιου στον ορίζοντα αλλάζει.

Υπάρχουν πολλοί τύποι ηλιακών ρολογιών, όπως τα ισημερινά, τα οριζόντια, τα κατακόρυφα, τα πολικά, τα αναλημματικά, οι κοίλες σφαίρες κ.λπ. Στους πιο συνηθισμένους τύπους τους, ο ήλιος ρίχνει τη σκιά του επάνω σε έναν στύλο, τον γνώμονα, ο οποίος είναι τοποθετημένος σε μια επιφάνεια με χαραγμένες τις γραμμές των ωρών.

Το ηλιακό ρολόι από τη Στυλίδα ανήκει στον τύπο του ισημερινού ρολογιού. Βρέθηκε σε σωστική ανασκαφή της ΙΔ’ ΕΠΚΑ το 2010-2011 και χρονολογείται στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους (πριν από το 270 π.Χ.). Αποτελεί ένα από τα παλαιότερα γνωστά ισημερινά ρολόγια στον ελλαδικό χώρο.