Η «κληρονομική» ανισότητα ξεκίνησε πριν από 7.000 χρόνια, στην πρώιμη Νεολιθική περίοδο. Νέα στοιχεία δείχνουν ότι οι αγρότες που θάβονταν μαζί με τα εργαλεία τους είχαν πρόσβαση σε πιο εύφορα κομμάτια γης απ’ ό,τι εκείνοι που θάβονταν χωρίς εργαλεία.

Η έρευνα που έκαναν αρχαιολόγοι από τα Πανεπιστήμια του Μπρίστολ, του Κάρντιφ, της Οξφόρδης και του Ντάραμ δημοσιεύθηκε στις 28 Μαΐου στο Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America.

Μελετώντας περισσότερους από 300 σκελετούς ανθρώπων από θέσεις της κεντρικής Ευρώπης, ο καθηγητής Alex Bentley και μια διεθνής ομάδα συναδέλφων του έφεραν στο φως στοιχεία που αποδεικνύουν διακρίσεις στην πρόσβαση σε γη ανάμεσα στους πρώτους αγρότες της Νεολιθικής.

Η ανάλυση ισοτόπων στροντίου των σκελετών, που παρέχει ενδείξεις για τον τόπο καταγωγής, έδειξε ότι οι άνθρωποι που είχαν ταφεί με ένα είδος χαρακτηριστικών νεολιθικών σκεπαρνιών εμφάνιζαν μικρότερη ποικιλία στις ισοτοπικές υπογραφές απ’ ό,τι εκείνοι που θάβονταν χωρίς εργαλεία. Τούτο υποδηλώνει ότι οι πρώτοι είχαν πρόσβαση σε πιο κοντινά –και πιθανότατα πιο εύφορα- εδάφη απ’ ό,τι οι δεύτεροι.

Ο Bentley, καθηγητής Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, είπε: «Οι άνθρωποι που βρέθηκαν θαμμένοι μαζί με τα σκεπάρνια φαίνεται πως κατανάλωναν καρπούς από περιοχές αποθέσεως ασβεστολιθικής ιλύος (loess), το εύφορο και γόνιμο έδαφος που προτιμούσαν οι πρώτοι αγρότες. Αυτό σημαίνει ότι είχαν μόνιμη πρόσβαση σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις της προτίμησής τους».

Η ανάλυση ισοτόπων στροντίου αποκάλυψε επίσης ότι ήταν πιο πιθανό οι γυναίκες της πρώιμης Νεολιθικής να κατάγονται από περιοχές που βρίσκονταν μακριά από το σημείο όπου βρέθηκαν οι ταφές τους παρά οι άνδρες. Αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη «πατροτοπικότητας» (όρος που δηλώνει ότι το νιόπαντρο ζευγάρι μετά την τελετή του γάμου μετακομίζει στο πατρικό σπίτι του συζύγου).

Η νέα αυτή πληροφορία είναι σύμφωνη με άλλα αρχαιολογικά, γενετικά, ανθρωπολογικά, ακόμη και γλωσσολογικά στοιχεία για την «πατροτοπικότητα» στη νεολιθική Ευρώπη. Τα συμπεράσματα επηρεάζουν τα γενετικά μοντέλα που αναπτύσσονται σε σχέση με το πώς οι πληθυσμοί επεκτάθηκαν στη Νεολιθική, το πώς μετακινήθηκαν δηλαδή. Έτσι, θεωρούνται ολοένα πιο σημαντικά τα μοντέλα κινητικότητας με βάση το φύλο και τις διαφορές στην κοινωνική τάξη.

«Τα συμπεράσματά μας, σε συνδυασμό με μελέτες αρχαιοβατονολογίας, δείχνουν ότι οι πρώιμοι εκείνοι αγρότες της νεολιθικής Γερμανίας διέθεταν ένα σύστημα γαιοκτησίας, και ότι οι απαρχές της διαφορετικής πρόσβασης στη γη ανάγονται σε ένα πρώιμο στάδιο της Νεολιθικής εποχής και όχι στη μετέπειτα προϊστορία, όταν η μεταβίβαση της ανισότητας και του διαγενεακού πλούτου μαρτυρούνται πιο καθαρά στις ταφές και τον υλικό πολιτισμό», εξηγεί ο Bentley.

Φαίνεται πως η Νεολιθική εποχή έφερε την κληρονομήσιμη ιδιοκτησία (γη και ζώα) στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση άνοιξε το δρόμο για την ανισότητα πλούτου. Και η πορεία αυτή αποδείχθηκε μη αναστρέψιμη: διαμέσου των αιώνων της Εποχής του Χαλκού, του Σιδήρου και της Βιομηχανικής Εποχής, η ανισότητα πλούτου αυξανόταν ολοένα. Ωστόσο, όπως λέει ο καθηγητής Bentley, οι σπόροι της ανισότητας είχαν σπαρεί στη Νεολιθική.